ارزیابی فعالیت‌های زمین ساختی حوضه‌های آبریز دامنه جنوب غرب ارتفاعات سبلان با استفاده از اختصاصات ژئومورفولوژیک

ارزیابی فعالیت‌های تکتونیکی، در زمره موضوعات مورد علاقه محققین علوم زمین، به ویژه دانش ژئومورفولوژی تکتونیک است. در این راستا، روشهای متفاوتی توسط پژوهشگران مختلف، به‌کار رفته است. این روش‌ها، همواره رو به توسعه بوده و طیف وسیعی از روش‌های ژئومورفومتری، تا روش‌های مبتنی بر استفاده از داده‌های‌ دورسنجی و مدل رقومی ارتفاع را دربرمی‌گیرند. در این پژوهش، از روش‌های دورسنجی، مدل رقومی ارتفاع وشاخص‌های ژئومورفیک درقالب الحاقیه TecDem[1] بر پایه نرم افزار متلب[2] جهت ارزیابی فعالیتهای زمین ساختی حوضه‌های جنوب غرب ارتفاعات سبلان استفاده شده است. برای تعیین محدوده حوضه‌های‌آبریز، از الحاقیه  ArcHydro برپایه مدل رقومی ارتفاع، بهره برده شده است. مولفه‌های فرورفتگی(Ѳ)، چولگی، شیب، نقشه همپایه[3]، نیمرخ‌های توزیع شیب و رگرسیون لگاریتمی آبراهه‌ها با استفاده از مدل رقومی ارتفاع، استخراج و با استفاده از مدل نیروی جریان[4]، میزان بالاآمدگی تکتونیکی حوضه‌ها محاسبه گردید. با به‌کارگیری مولفه‌های مورفومتری حاصل از مدل رقومی ‌ارتفاع و شاخص‌های ژئومورفیک تقارن توپوگرافی‌عرضی‌حوضه،گرادیان طولی ‌رودخانه و انتگرال هیپسومتری در قالب الگوی TecDem، فعالیت‌های زمین‌ساختی منطقه ارزیابی گردید. نتایج حاصل از بررسی ‌مولفه‌های استخراج شده نظیر توزیع شیب و رگرسیون لگاریتمی آبراهه‌ها، مقادیر چولگی، انتگرال هیپسومتری، نقشه همپایه، نقاط عطف و تغییرشیب و نرخ بالاآمدگی، بیانگر وجود تکتونیک فعال درحوضه‌های مورد مطالعه است. به نحوی که نرخ بالاآمدگی تکتونیکی منطقه 33/. تا 51/. میلیمتر در سال بوده و پایین بودن مقادیر شاخص‌های فرو رفتگی(24/.تا45/.) و بالابودن مقادیر شاخص حداکثر شیب (6/80 تا2/132درصد) دلالت بر وجود فعالیت‌های بالای تکتونیکی منطقه است. برهمین اساس، نتایج حاصل از بررسی‌های ‌میدانی و شواهد مورفوتکتونیکی نظیر وجود دره‌های خطی و پرتگاه خط گسلی معکوس در حوضه تاجیار و آغمیون، پشته‌های مسدود کننده در امتداد آبراهه‌های آغمیون و تاجیار، جابه‌جایی راس مخروط افکنه‌‌ها وآبراهه‌های منطقه ناشی از فعالیت گسل دامنه جنوب غرب سبلان، وجود تکتونیک فعال و کارایی مناسب الگوی TecDem را در ارزیابی فعالیت زمین ساختی منطقه مورد مطالعه به اثبات می‌رساند. [1] A MATLAB Based Tool box from Digital Elevation Model for Tectonic Geomorphology [2] MATLAB [3] Iso base Map [4] Stream Power Model